Leczenie wczesne
Na skróty:
- → Po co i kiedy zakładamy aparat fragmentaryczny?
- → Jakie są zalety aparatu fragmentarycznego?
- → Jakie wady leczy się aparatami fragmentarycznymi?
- → Najważniejsze, co rodzice powinni wiedzieć
- → Po co u tak małych dzieci zakładać aparat stały? Czy leczenie aparatem stałym nie powinno rozpoczynać się u nastolatków?
- → Jak aparat stały fragmentaryczny wpływa na higienę u dzieci? Czy nie zwiększa on ryzyka próchnicy?
- → W jakim wieku najwcześniej można rozpocząć leczenie ortodontyczne?
Aparaty fragmentaryczne są nowoczesną alternatywą dla aparatów zdejmowanych. Składają się z zamków i pierścieni naklejanych na powierzchnie przednie wybranych zębów, a także z łuków wprowadzanych w szczeliny zamków oraz z szeregu innych akcesoriów. W naszej Praktyce do konstrukcji aparatów fragmentarycznych stosuje się najnowocześniejsze zamki systemu samoligaturującego Damon.
Umożliwiają one korektę wady zgryzu w krótkim czasie, a leczenie zapewnia duży komfort naszym małym pacjentom.
Po co i kiedy zakładamy aparat fragmentaryczny?
Aparat fragmentaryczny jest w Praktyce OrthoSmile typowym aparatem ortodontycznym stosowanym do leczenia różnego rodzaju wad zgryzu, dysfunkcji i parafunkcji u dzieci. Zakłada się go w przypadku wielu wad zgryzowych i nieprawidłowych nawyków, jako samodzielnie działający aparat ortodontyczny, bądź też jako element stanowiący utrzymanie dla innych mechanizmów, takich jak: poszerzacz podniebienia (TPA), rozklinowanie zwarcia (GURAY), zapora dla palca i języka, wyciąg karkowy (HEADGEAR), maska twarzowa itd.
Aparaty fragmentaryczne u dzieci zakładane są w okresie uzębienia mieszanego, czyli kiedy część zębów to jeszcze zęby mleczne, a pozostałe to już zęby stałe. Prawidłowo pierwsze zęby stałe wyrzynają się około 6–8 roku życia i to jest właśnie najlepszy moment na podjęcie leczenia aparatami fragmentarycznymi.
Oczywiście w niektórych przypadkach leczenie można rozpocząć wcześniej bądź później. Zdarza się, że leczenie niektórych zaburzeń podejmuje się już w uzębieniu mlecznym. Decyzję o czasie leczenia podejmuje zawsze prowadzący lekarz ortodonta.
Jakie są zalety aparatu fragmentarycznego?
Jest to przede wszystkim aparat, który wymaga współpracy pacjenta tylko w niewielkim zakresie.
Ponieważ dziecko nie jest w stanie samo, bez pomocy lekarza i użycia specjalistycznego sprzętu, zdjąć aparat, działa on cały czas, 24 godziny na dobę, co ma duży wpływ na efektywność i skrócenie czasu leczenia. Aparat stały jest dużym ułatwieniem dla rodziców pacjenta, którzy nie muszą zajmować się dodatkowym nadzorem i kontrolowaniem czasu noszenia aparatu. Jeśli aparat pracuje w sposób ciągły, nie wymagając współdziałania pacjenta, lekarz może przeprowadzić terapię zgodnie z zamierzeniami i w możliwie najkrótszym czasie.
Najczęściej okres leczenia aparatem fragmentarycznym, w zależności od rodzaju leczonej wady, wynosi od 6 do 12 miesięcy. Dla porównania, leczenie tej samej grupy wiekowej pacjentów aparatami zdejmowanymi trwa od 2 do 6 lat.
Aparat jest bardzo szybko akceptowany przez dzieci, ponieważ większość jego elementów jest zakładana na zęby od strony zewnętrznej, a części kontaktujące z podniebieniem czy tkankami miękkimi są ograniczone do minimum. To zupełnie inaczej niż w przypadku większości aparatów zdejmowanych, których znaczna część obejmuje podniebienie, błonę śluzową policzków, zabiera również przestrzeń dla języka, co utrudnia mowę, połykanie i oddychanie, wydłużając czas adaptacji.
Trudności związane z użytkowaniem aparatu zdejmowanego i słaby efekt jego działania powodują czasami zniechęcenie małego pacjenta i całkowite odrzucenie przez niego aparatu.
Ważną zaletą aparatu fragmentarycznego jest fakt, że lekarz na każdym etapie leczenia ma możliwość pełnej kontroli stosowanej wielkości i kierunku siły, jaką tym aparatem wywiera na zęby pacjenta.
Jest to podstawa do przeprowadzenia bezpiecznego i skutecznego leczenia oraz zagwarantowania rodzicom pewnych i przewidywalnych efektów.
W trakcie leczenia aparatem stałym fragmentarycznym często istnieje konieczność założenia elementów estetycznych, jak ligatury, łańcuszki czy wyciągi. Są one dostępne w różnych kolorach. Możliwość samodzielnego wyboru przez małego pacjenta barwy stosowanego elementu pozytywnie wpływa na chęć współpracy i zwiększenie radości z leczenia.
Jakie wady leczy się aparatami fragmentarycznymi?
O planie terapii ortodontycznej i wyborze metody leczenia decyduje zawsze lekarz specjalista. Aparat stały fragmentaryczny ma bardzo szerokie i różnorodne zastosowanie w leczeniu wielu wad zgryzu. Aparatami fragmentarycznymi leczymy przede wszystkim:
Wady klasy III (przodozgryzy)
Wady klasy II (tyłozgryzy)
Zwężenia szczęk ze stłoczeniami zębów (stłoczenia)
Odwrotny nagryz zębów szczęki w stosunku do zębów żuchwy (zgryzy krzyżowe)
Zgryzy otwarte
Szpary (diastemy)
Utrudnione wyrzynanie zębów
Złe nawyki (ssanie palca)
Najważniejsze, co rodzice powinni wiedzieć
Jeśli dziecko posiada jedną z powyższych wad, a leczenie nie zostanie wdrożone w odpowiednim czasie, w konsekwencji doprowadzić to może do utrwalenia bądź rozwoju wady, która po zakończeniu wzrostu i rozwoju pacjenta będzie znacznie trudniejsza do leczenia.
Leczenie w okresie uzębienia mieszanego ma na celu niwelowanie przeróżnych patologii zgryzowych i nieprawidłowości w zakresie funkcji narządu żucia. Leczenie to przywraca prawidłowe środowisko dla wzrostu i rozwoju zgryzu dziecka.
Jednakże, z uwagi na nie w pełni rozwinięty zgryz i uzębienie, nie ma możliwości zapewnienia pacjentowi dożywotniego rezultatu terapii. Jeżeli istnieje taka konieczność, dalszy etap leczenia przeprowadza się przy pełnym uzębieniu stałym, po zakończeniu wzrostu i rozwoju uzębienia. W związku z pierwotnym leczeniem wdrożonym na wczesnym etapie rozwoju, późniejsza terapia aparatami stałymi jest znacznie prostsza do przeprowadzenia.
Po co u tak małych dzieci zakładać aparat stały? Czy leczenie aparatem stałym nie powinno rozpoczynać się u nastolatków?
Niestety te ogólnie panujące, a nieprawdziwe stereotypy często zniechęcają rodziców do podjęcia leczenia aparatami fragmentarycznymi u swoich dzieci. Z wielu powodów jest to błąd. Przede wszystkim leczenie wady zgryzu jest tym łatwiejsze, szybsze i trwalsze, im wcześniej zostanie ono rozpoczęte, i im bardziej skuteczne metody zostaną użyte do jego przeprowadzenia.
Wady zgryzu mogą być uwarunkowane genetycznie, czyli przekazywane dziedzicznie wśród członków danej rodziny, bądź spowodowane różnego rodzaju czynnikami, pojawiającymi się w środowisku dziecka już od okresu niemowlęctwa. Czynniki te są powszechne i mogą predysponować do powstania wady praktycznie u każdego dziecka.
Należą do nich:
- niewłaściwa dieta (dieta miękka, produkty nadmiernie przetworzone)
- alergie i częste infekcje oraz spowodowane nimi zaburzenia oddychania
- próchnica i przedwczesna utrata zębów
- dysfunkcje (np. nieprawidłowe oddychanie, połykanie, mowa, żucie)
- parafunkcje (np. ssanie palca, obgryzanie paznokci).
Jeśli dojdzie do powstania wady zgryzu we wczesnym etapie rozwoju dziecka, to najczęściej sam organizm nie jest w stanie poradzić sobie z taką sytuacją. Dochodzi wtedy do utrwalenia lub dalszego rozwoju wady. Dlatego tak ważne jest, aby rozpocząć wczesne leczenie, w efekcie którego w jak najkrótszym czasie dojdzie do odtworzenia odpowiednich warunków do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka, zniwelowania istniejącej wady i skutecznego uniemożliwienia powstawania kolejnych nieprawidłowości.
Każdy rodzic wie, kiedy należy wykonać szczepienie profilaktyczne, kiedy zgłaszać się do pediatry, laryngologa, okulisty, ortopedy czy alergologa. Pytanie, czy każdy wie, kiedy najkorzystniej jest rozpocząć leczenie ortodontyczne aparatem stałym?
Jak aparat stały fragmentaryczny wpływa na higienę u dzieci? Czy nie zwiększa on ryzyka próchnicy?
Aparat fragmentaryczny jest aparatem bardzo wymagającym, jeśli chodzi o higienę oraz związane z nią przyzwyczajenia i umiejętności. Profilaktyka stomatologiczna u dzieci powinna rozpoczynać się na jak najwcześniejszym etapie rozwoju, czyli około drugiego roku życia. Ma ona na celu między innymi:
- adaptację dziecka do środowiska gabinetu stomatologicznego
- naukę prawidłowych technik mycia zębów
- nauczenie różnych metod dbania o higienę jamy ustnej
- stosowanie lakowania bruzd.
Często obserwuje się, że dzieci w okresie wczesnoszkolnym nie znają podstawowych technik mycia zębów. Wielokrotnie trafiają do gabinetu ortodontycznego z płytką nazębną lub osadem oraz rozległą próchnicą.
U dzieci, które pojawiają się w Praktyce OrthoSmile, już w czasie pierwszej wizyty konsultacyjnej zwracana jest uwaga na higienę jamy ustnej oraz ewentualne ubytki próchnicowe. Często już na tym etapie wykonywane są:
- test na higienę, w trakcie którego uwidaczniana jest pozostała w jamie ustnej, niedoczyszczona płytka nazębna
- dokładny instruktaż higieny
- przegląd stomatologiczny
- zalecenia dotyczące leczenia zachowawczego bądź ekstrakcji przetrwałych zębów mlecznych.
Aparat stały fragmentaryczny montowany jest dopiero po spełnieniu wszystkich wyżej wymienionych zaleceń. Jest to, z oczywistych względów, duża korzyść – podjęcie leczenia ortodontycznego uwarunkowane jest wyegzekwowaniem od dziecka perfekcyjnej higieny oraz podjęcia leczenia zachowawczego ubytków próchnicowych.
W czasie tej samej wizyty, kiedy montowany jest aparat, przeprowadzany jest bardzo szczegółowy instruktaż higieny. Mały pacjent uczony jest od podstaw, z jakich metod higienizacyjnych korzystać, przeprowadzany jest pokaz, jak technicznie wykonywać w/w zabiegi oraz jakich produktów w tym celu używać. Dodatkowo rodzice pacjenta są instruowani, jak można kontrolować w warunkach domowych poprawność i efekty zabiegów higienizacyjnych przeprowadzanych przez dziecko.
W trakcie leczenia, w czasie każdej z wizyt ortodontycznych kontrolowany jest stan higieny, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości mycia, wykonywany jest ponowny test na higienę oraz ponowny instruktaż higieny. Rodzice są informowani na bieżąco o stanie higieny jamy ustnej dziecka.
Ponadto w praktyce OrthoSmile wprowadzony został specjalny system kontroli higieny: w dniu rozpoczęcia leczenia pacjent dostaje „Paszport Republiki Higieny” – kartę, w której po każdej wizycie umieszczane są specjalne „wizy” świadczące o wzorowej higienie. W dniu demontażu aparatu fragmentarycznego pacjent przedstawia swój Paszport i, jeśli jest tam przewaga pozytywnych wpisów, może otrzymać szczególną nagrodę: Pluszowego Orthusia.
Paradoksalnie więc założenie aparatu fragmentarycznego, ze względu na stały kontakt z lekarzem ortodontą, wpływa na poprawę stanu higieny i uzębienia małego pacjenta.
Zatem leczenie ortodontyczne aparatem fragmentarycznym, oprócz przywrócenia prawidłowego zgryzu, funkcji i estetyki, pomaga w nabyciu prawidłowych umiejętności i przyzwyczajeń higienizacyjnych!
W jakim wieku najwcześniej można rozpocząć leczenie ortodontyczne?
O konieczności podjęcia leczenia ortodontycznego, planie terapii oraz czasie, w którym najlepiej ją rozpocząć zawsze decyduje lekarz ortodonta. Decyzja taka jest oczywiście związana z rodzajem wady, jaka występuje u małego pacjenta. Jeśli lekarz stwierdzi u dziecka obecność takiego zaburzenia, które pozostawione bez leczenia utrudni prawidłowy wzrost i rozwój szczęk bądź doprowadzi do powstania innej patologii, oczywiste jest, że procedury lecznicze powinny zostać wprowadzone bezzwłocznie, niezależnie od wieku pacjenta. Jedynym czynnikiem warunkującym rozpoczęcie leczenia jest możliwość nawiązania współpracy z dzieckiem.
W naszej Klinice od dawna podejmujemy się leczenia najmniejszych pacjentów. Doświadczenie i umiejętności postępowania w trudnych sytuacjach oraz duża doza serdeczności, cierpliwości i ciepła, jaką posiada nasz personel, sprawiają, że właściwie każdy mały pacjent zgadza się na przygodę z OrthoSmile.
To nie wiek pacjenta warunkuje moment rozpoczęcia terapii ortodontycznej, a rodzaj występującej wady i stopień jej nasilenia.
Wyeliminowanie zaburzeń zgryzowych we wczesnym etapie rozwoju umożliwia dalszy swobodny, prawidłowy wzrost narządu żucia oraz często pozwala uchronić pacjenta przed późniejszym leczeniem ortodontycznym aparatami stałymi lub nawet zabiegiem chirurgicznym.
W naszej Praktyce często podejmujemy leczenie u dzieci nawet 2,5–3-letnich!
Leczenie ortodontyczne wpływa u dzieci na następujące funkcje:
- mowa
- oddychanie
- żucie.
Narząd żucia (zgryz) to zespół wielu tkanek i narządów, które wspólnie pełnią różne funkcje, takie jak np. : mowa, oddychanie, żucie. Na narząd żucia składają się między innymi:
- kości szczęk
- język
- policzki
- zęby
- wargi
- błony śluzowe itd.
Jeśli któryś z wymienionych elementów ma nieprawidłową budowę bądź zaburzoną czynność, ma to negatywny wpływ na całość narządu żucia oraz jego rozwój i wzrost.
Często obserwujemy u dzieci zaburzenia mowy (seplenienie, brak umiejętności wymawiania wszystkich głosek), dysfunkcje oddychania, żucie jednostronne. Te nieprawidłowości spowodowane są dysproporcjami w budowie kości szczęk bądź innymi wadami zgryzu, które można zlikwidować podejmując leczenie ortodontyczne.
- Kiedy dziecko ma problemy z prawidłowym wymawianiem głosek, najczęściej rodzice konsultują się z logopedą. Jednak gdy powodem dysfunkcji jest nieprawidłowo ukształtowane podniebienie lub zbyt krótki przyczep wędzidła języka, terapia logopedyczna nie przyniesie pożądanych efektów lub będą one nietrwałe.
- Podobnie jest w przypadku małych pacjentów mających problemy z górnymi drogami oddechowymi. Najczęściej leczenie laryngologiczne przewlekłych infekcji, angin, kataru itp. jest wyłącznie objawowe, a przyczyna może leżeć np. w zwężeniu szczęk. Nieleczone zwężenie i utrzymująca się dysfunkcja oddychania mogą powodować trwałe zmiany i zniekształcenia w budowie rozwijającej się twarzy dziecka.
- Aby cały narząd żucia mógł działać sprawnie i spełniać wszystkie swoje funkcje, każdy z jego elementów musi mieć prawidłową budowę oraz warunki do wzrostu i rozwoju. Dlatego wczesne leczenie ortodontyczne, przywracające właściwe relacje szczęk oraz likwidujące wady zgryzowe, zapewnia prawidłowość funkcji żucia, mowy i oddychania.